Τι είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS), το οποίο είναι γνωστό και ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα (ME), ή συστηματική νόσος κόπωσης και έλλειψης υπομονής (SEID) αποτελεί μια πολύπλοκη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τεράστια σωματική και ψυχική εξάντληση.
Ποιους προσβάλλει το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;
Η κακή διατροφή, η κατάχρηση ουσιών, ο ελάχιστος ύπνος και η ελάχιστη ξεκούραση, οι πολλές πιέσεις και μια χρόνια ασθένεια, ενδέχεται να προκαλέσουν κόπωση των επινεφριδίων και να πυροδοτήσουν το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.
To εν λόγω σύνδρομο μπορεί να προσβάλλει οποιονδήποτε άνθρωπο. Πρόσφατες στατιστικές μελέτες αναφέρουν ότι πάνω από το 20% του γενικού πληθυσμού υποφέρει από χρόνια κόπωση. Συνήθως, επηρεάζει περισσότερο της γυναίκες από ότι τους άνδρες και σε ηλικίες μεταξύ των 30 – 50 ετών. Δυστυχώς δεν είναι σπάνιες και οι περιπτώσεις που εκδηλώνεται και σε παιδιά μεταξύ 13-15 ετών και εμφανίζεται ως ένα έντονο και παρατεταμένο stress του οργανισμού.
Συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης:
Τα κοινά συμπτώματα του ME/CFS περιλαμβάνουν:
- νιώθετε υπερβολικά κουρασμένοι καθόλη τη διάρκεια της ημέρας–μπορεί να σας είναι πολύ δύσκολο να κάνετε καθημερινές δραστηριότητες
- εξακολουθείτε να αισθάνεστε κουρασμένοι μετά από ανάπαυση ή ύπνο
- αργείτε να ανακάμψετε μετά από σωματική δραστηριότητα
- προβλήματα ύπνου, όπως το να ξυπνάτε συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας
- προβλήματα με τη σκέψη, τη μνήμη και τη συγκέντρωση
- ψυχολογική μετάπτωση έως και κατάθλιψη
Μερικά άτομα με ME/CFS μπορεί επίσης να έχουν άλλα συμπτώματα, όπως:
- πόνος στους μύες ή στις αρθρώσεις
- πονοκεφάλους
- πονόλαιμο
- συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη
- αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή αδιαθεσίας
- αίσθημα παλμών
- αισθητηριακές διαταραχές, π.χ. υπερευαισθησία στο φως
Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλει από μέρα σε μέρα ή ακόμα και μέσα σε μια μέρα.
Τα συμπτώματα του ME/CFS είναι παρόμοια με τα συμπτώματα ορισμένων άλλων ασθενειών, επομένως είναι σημαντικό να επισκεφθείτε έναν γιατρό για να λάβετε σωστή διάγνωση.
Αίτια του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης:
Η αιτία του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης είναι άγνωστη, αν και πιστεύεται ότι συντελούν τόσο σωματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες. Οι σωματικοί παράγοντες περιλαμβάνουν δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία επιτρέπει στο σώμα να φιλοξενεί χρόνιες ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις.
Ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις που έχουν μελετηθεί σε σχέση με το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης περιλαμβάνουν αυτές που προκαλούνται από τον [3]:
- Ιό Epstein-Barr (EBV)
- Ανθρώπινο ερπητοϊό 6
- Ιό Ross River (RRV)
- Ιό ερυθράς
Λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια, συμπεριλαμβανομένων των Coxiella burnetii και Mycoplasma Pneumoniae, έχουν επίσης μελετηθεί σε σχέση με το σύνδρομο.
Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) έχει προτείνει ότι το CFS μπορεί να είναι το τελικό στάδιο πολλών διαφορετικών καταστάσεων, παρά μια συγκεκριμένη πάθηση.
Επιπλέον, οι ορμόνες είναι στενά συνδεδεμένες με τη διάθεση και τα επίπεδα φυσικής ενέργειας, επομένως, οι ορμονικές διαταραχές μπορεί επίσης να πυροδοτήσουν το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Φυσικά, η ανάπτυξη και εμφάνιση του συνδρόμου ενδέχεται να είναι και κληρονομικής φύσεως.
Επιπτώσεις του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης
Αυτός ο «αόρατος εχθρός» όπως τον αποκαλούν πολλοί ενδέχεται να είναι η αρχή και ο προθάλαμος για την έξαρση διαφόρων σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η αρτηριακή πίεση, τα καρδιαγγειακά προβλήματα και η κατάθλιψη.
Πως γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου;
Το CFS είναι ένα σύνδρομο αρκετά δύσκολο να διαγνωστεί.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ιατρικής, από το 2015, το CFS εμφανίζεται σε περίπου 836.000 έως 2,5 εκατομμύρια Αμερικανούς. Υπολογίζεται, ωστόσο, ότι το 84-91% δεν έχει λάβει ακόμη διάγνωση.
Δεν υπάρχουν ιατρικές εξετάσεις για έλεγχο του CFS. Τα συμπτώματά του είναι παρόμοια με πολλές άλλες καταστάσεις και αρκετοί άνθρωποι δεν «φαίνονται άρρωστοι», επομένως οι γιατροί μπορεί να μην αναγνωρίζουν ότι βρίσκονται πράγματι σε μια τέτοια κατάσταση υγείας.
Για να λάβετε διάγνωση για CFS, ο γιατρός σας θα αποκλείσει άλλες πιθανές αιτίες και θα εξετάσει μαζί σας το ιατρικό ιστορικό σας. Θα επιβεβαιώσει ότι έχετε τουλάχιστον τα βασικά συμπτώματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως, ενώ ακόμα θα ερωτηθείτε για τη διάρκεια και τη σοβαρότητα της ανεξήγητης κούρασής σας.
Ο αποκλεισμός άλλων πιθανών αιτιών της κόπωσης είναι βασικό μέρος της διαδικασίας διάγνωσης. Μερικές καταστάσεις με συμπτώματα που μοιάζουν με εκείνα του CFS περιλαμβάνουν: [3]
- λοιμώδη μονοπυρήνωση
- νόσο του Lyme
- πολλαπλή σκλήρυνση
- υποθυρεοειδισμός
- ινομυαλγία
- μείζονα καταθλιπτική διαταραχή
- σοβαρή παχυσαρκία
- διαταραχή ύπνου
Οι παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων, όπως τα αντιισταμινικά και το αλκοόλ, μπορούν επίσης να μιμούνται τα συμπτώματα του CFS.
Λόγω των ομοιοτήτων μεταξύ των συμπτωμάτων του CFS και πολλών άλλων καταστάσεων, είναι σημαντικό να μην γίνεται αυτοδιάγνωση. Μιλήστε με το γιατρό σας για τα συμπτώματά σας.
Η αληθινή μάστιγα του αιώνα μας είναι η κόπωση. Απλά και καθαρά. H έλλειψη ενέργειας. Η άλλη όψη του νομίσματος είναι το άγχος. ΟΧΙ το stress. Το stress ή stressor ή stimulus είναι το ερέθισμα που κινητοποιεί ένα μηχανισμό απόκρισης σε αυτό
Για παράδειγμα, η οσμή του αγαπημένου μας φαγητού είναι παράγοντας stress ο οποίος μέσω της όσφρησης καταλήγει στο αντίστοιχο εγκεφαλικό κέντρο και στη συνέχεια δίδονται οι κατάλληλες εντολές: πχ σιέλωση, παραγωγή γαστρικών οξέων κλπ. Σε μη υλικό επίπεδο μπορεί η οσμή αυτή να ξυπνήσει στο μυαλό μας αναμνήσεις πχ της γιαγιάς μας που το μαγείρευε όταν πηγαίναμε στο χωριό κλπ.
Με την αντίστοιχη λογική, όταν το stress/stimulus (οπτικό ερέθισμα ή ακουστικό ή απτικό) αφορά κάποιο είδος κινδύνου που είναι ενάντια στην επιβίωση (πχ θηρίο, έκρηξη, κάτι καυτό πάνω μας), τότε γίνονται όλες εκείνες οι αντιδράσεις που οδηγούν σε μάχη ή φυγή. Πρόκειται για ένα σύστημα εκτάκτου ανάγκης το οποίο μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε ταχύτατα τον κίνδυνο και χωρίς συνειδητή προσπάθεια να είμαστε σε ετοιμότητα.
Όταν αυτό το σύστημα είναι ενεργό, τότε «δευτερεύουσες» λειτουργίες όπως η πέψη, η επισκευή κυτταρικών δομών, η «επαναφόρτιση» της ζωτικής ενέργειας των οργάνων, η ανοσολογική απόκριση αναστέλλονται, διότι η φύση ενδιαφέρεται για την βραχυχρόνια επιβίωση και όχι για τη μακροχρόνια. Επίσης αναστέλλεται η λογική σκέψη επειδή ο μετωπιαίος λοβός χρειάζεται χρόνο να αξιολογήσει και να καταλήξει σε μια απόφαση. Χρόνος που δεν υπάρχει όταν σε κυνηγάει ένα πούμα ή έχεις εγκλωβιστεί σε ένα φλεγόμενο δωμάτιο.
Το πρόβλημα ξεκινάει όταν αυτός ο μηχανισμός επιβίωσης «κολλάει» στο on και δεν σταματάει σχεδόν ποτέ. Αυτό οφείλεται στο ότι ο εγκέφαλος μας δε μπορεί να αντιληφθεί τη διαφορά μιας πραγματικής κατάστασης κινδύνου (το πούμα) και μιας πλασματικής (ο φωνακλάς και αγενής εργοδότης πχ). Επομένως, όλη η ενέργεια που έχει διαθέσιμη ο οργανισμός πάει προς «μάχη ή φυγή» από μια πλασματική κατάσταση. Και αυτό είναι η σφραγίδα του σημερινού μας πολιτισμού η οποία πλέον λέγεται ΑΓΧΟΣ!
Το επίσης κακό είναι πως αυτή η αλληλουχία του νευρο-ορμονικού μηχανισμού συμβαίνει τόσο συχνά που ο εγκέφαλος μέσω του φαινομένου της νευροπλαστικότητας «εκπαιδεύεται» και «προσαρμόζεται» θεωρώντας την απόκριση αυτή κάτι το φυσιολογικό. Είναι αυτό που λέμε ότι «αν το μόνο εργαλείο σου είναι το σφυρί, τότε όλα σου τα προβλήματα θα μοιάζουν με καρφιά». Το ΑΓΧΟΣ γίνεται τρόπος σκέψης, τρόπος ζωής!!!
Και εφόσον όλη μας η ενέργεια πάει στο ΑΓΧΟΣ τότε δεν έχουμε διαθέσιμη για άλλα πράγματα όπως:
– Ανάκτηση και Διατήρηση Κυτταρικής Υγείας
– Ανοσολογική άμυνα
– Ψυχική Ανάταση
– Δημιουργική Εργασία (πχ δευτερεύουσα πηγή εισοδήματος)
– Ανατροφή των παιδιών μας (το κάνει η γιαγιά ή ο παππούς)
– Χόμπι προσωπικά αλλά και οικογενειακά
– Ανάπτυξη νέων ικανοτήτων (επαγγελματικών, διαπροσωπικών κλπ)
– Εσωτερικές αναζητήσεις (φιλοσοφία, προσευχή, διαλογισμός, μελέτη κλπ)
Και πολλά ακόμα… Δεν είναι τυχαίο ότι το ΑΓΧΟΣ μέσω της κορτιζόλης (κυρίως) ΑΝΑΣΤΕΛΛΕΙ τη λειτουργία του ιππόκαμπου (εγκεφαλική δομή που σχετίζεται με τη μάθηση και τη μακροχρόνια μνήμη). Επίσης το ΑΓΧΟΣ μειώνει το δείκτη νοημοσύνης και τούτο διότι όλη η ενέργεια πάει σε δομές που έχουν να κάνουν με ένστικτο και όχι ανώτερες πνευματικές λειτουργίες.
Πηγή λοιπόν του ΑΓΧΟΥΣ είναι η ΕΚΜΑΘΗΣΗ της ενεργοποίησης μηχανισμών επιβίωσης απέναντι σε μη ρεαλιστικές απειλές κατά της ζωής μας, όπως:
- Απόκτηση υλικών αγαθών ως μέσο κοινωνικής καταξίωσης
- Μη παραγωγικό εργασιακό περιβάλλον
- Κοινωνικές και οικογενειακές υποχρεώσεις
- Πληρωμή λογαριασμών και δόσεων από χρέη
- Δυσλειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις
Επιπλέον ΑΓΧΟΣ προκαλεί η συνεχόμενη και παρατεταμένη αδυναμία του σώματος να κάνει τις απαιτούμενες επισκευές (επειδή το ΑΓΧΟΣ τρώει όλη τη διαθέσιμη ενέργεια). Επομένως ό,τι κλέβει ενέργεια που θα πήγαινε σε επισκευές των κυττάρων, αυτομάτως συνεπάγεται ΑΓΧΟΣ!
Συνήθεις ”κλέφτες” είναι:
1. Επεξεργασμένα «τρόφιμα» («μπερδεύουν» τα κύτταρα που αναλώνουν ενέργεια για την «αναγνώριση». «Αναγνώριση» κάνουν τα λευκοκύτταρα και τα κύτταρα του ήπατος (κυρίως)).
2. Αφυδάτωση
3. Κατανάλωση διεγερτικών (παραλύουν τον ενεργοποιητή των επισκευών δηλαδή το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα ώστε να σου δώσουν την «τσίτα»)
4. Έλλειψη άσκησης (για να σου δώσει ενέργεια το σώμα πρέπει να τη «ζητήσεις» μέσω της άσκησης)
5. Γεωπαθητικό και ηλεκτρομαγνητικό φορτίο (δυσχεραίνει την επικοινωνία των κυττάρων)
6. Τοξίνες (η αποτοξίνωση είναι μετά την πέψη η πιο ενεργοβόρος διεργασία στο σώμα)
Αντιμετώπιση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης:
Οι θεραπείες για τη μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα ή το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (ME/CFS) στοχεύουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων σας.
Η θεραπεία σας θα προσαρμοστεί στα συμπτώματά σας. Η έγκαιρη διάγνωση, η λήψη φαρμάκων για τον έλεγχο ορισμένων συμπτωμάτων και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να συμβάλλουν για τη βελτίωση του συνδρόμου.
Το ME/CFS μπορεί να διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά τα συμπτώματα των περισσότερων ανθρώπων θα βελτιωθούν με τον καιρό.
Ο γιατρός σας θα πρέπει να συζητήσει μαζί σας όλες τις επιλογές και να σας εξηγήσει τα οφέλη και τους κινδύνους οποιασδήποτε θεραπείας.
Μπορεί να χρειαστείτε συμβουλές για αλλαγές στον τρόπο ζωής, εξειδικευμένες θεραπείες ή συνδυασμό και των δύο. [1]
Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT):
Εάν έχετε ήπιο ή μέτριο ME/CFS, θα πρέπει να σας προσφερθεί γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT).
Η CBT είναι μια θεραπεία ομιλίας που μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το ME/CFS αλλάζοντας τον τρόπο που σκέφτεστε και συμπεριφέρεστε.
Η χρήση CBT δεν σημαίνει ότι το ME/CFS θεωρείται μια ψυχολογική κατάσταση. Χρησιμοποιείται για να βοηθήσει άτομα με ποικίλες μακροπρόθεσμες παθήσεις.
Διαχείριση Ενέργειας:
Η διαχείριση ενέργειας είναι μια θεραπεία που στοχεύει να σας διδάξει πώς να χρησιμοποιείτε με τον καλύτερο τρόπο τα ενεργειακά σας επίπεδα στην καθημερινή σας ζωή, χωρίς να επιδεινώσετε τα συμπτώματά σας.
Ως μέρος αυτής της θεραπείας μπορεί να σας ζητηθεί να παρακολουθείτε τις καθημερινές σας δραστηριότητες χρησιμοποιώντας ένα ημερολόγιο ή εφαρμογές στο τηλέφωνό σας.
Εάν πιστεύετε ότι θα ωφεληθείτε από τα αυξημένα επίπεδα άσκησης, θα πρέπει να σας προσφερθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα με υποστήριξη από έναν επαγγελματία υγείας (όπως ενός φυσικοθεραπευτή) με εμπειρία στην εργασία με άτομα με ME/CFS.
Αλλαγές Τρόπου Ζωής:
Εκτός από τις εξειδικευμένες θεραπείες για ME/CFS, η πραγματοποίηση αλλαγών στον τρόπο ζωής μπορεί επίσης να βελτιώσει την όλη κατάσταση του συνδρόμου.
Η λύση είναι κάνοντας τα αντίστροφα:
1. Λιτή διαβίωση χωρίς υπερβολές στα υλικά αγαθά. Λιτή με περιεχόμενο
2. Τρόφιμα στη φυσική τους κατάσταση
3. Ήπια άσκηση
4. Όρια στο που και σε ποιόν δίνουμε το χρόνο μας και την ενέργειά μας
5. Τακτικό κυτταρικό «ξεβρώμισμα». Μια εξαιρετική λύση μπορείτε να βρείτε εδώ
6. Επιλέγουμε τι θα μπει στο μυαλό μας
Μην ξεχνάτε ότι όλα τα παραπάνω συνιστούν δεξιότητες. Και οι δεξιότητες μαθαίνονται. Το χρωστάμε στον εαυτό μας και στην κοινωνία που ζούμε να είμαστε καλύτεροι ως οντότητες μέσα στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε.