Με την ονομασία ένζυμα νοούνται οι ειδικές πρωτεΐνες ή πρωτεϊνικής βάσης οργανικές ενώσεις, που αποτελούνται από πολυμερή των αμινοξέων, οι οποίες δρουν ως καταλύτες στις χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στον μεταβολισμό των οργανισμών.
Σχεδόν όλες οι χημικές αντιδράσεις στα κύτταρα απαιτούν τη ρυθμιστική δράση των ενζύμων. Όπως όλοι οι καταλύτες, έτσι και τα ένζυμα λειτουργούν αυξομειώνοντας την ενέργεια ενεργοποίησης μιας αντίδρασης.
Τα περισσότερα ένζυμα επιταχύνουν την αντίδραση εκατομμύρια φορές σε σχέση με την ταχύτητα της χωρίς αυτά να επηρεάζονται. Παρόλο που σχεδόν όλα τα ένζυμα είναι πρωτεΐνες, δεν είναι όλοι οι βιοχημικοί καταλύτες ένζυμα. Παράδειγμα μη ενζύμου αποτελεί το καταλυτικό RNA.
Η δράση των ενζύμων μπορεί να επηρεαστεί από άλλα μόρια: οι ανασταλτικοί παράγοντες μειώνουν τη δράση τους, ενώ υπάρχουν μόρια που την αυξάνουν (παράγοντες ενεργοποίησης). Η ενζυμική δράση εξαρτάται επίσης από τη θερμοκρασία, το χημικό περιβάλλον (π.χ. το pH) και από τη συγκέντρωση του υποστρώματος στο ενεργό κέντρο του.
Τα αλλοστερικά ένζυμα υπάρχουν σε ενεργές και αδρανείς μορφές, ενώ κάποια άλλα μπορεί ν’ αναστέλλονται από μόρια που δεν ανήκουν σε υποστρώματα. Στο σώμα μας έχουμε περίπου 3.000 διαφορετικές ποικιλίες ενζύμων που συμβάλλουν σε έναν μεγάλο αριθμό μεταβολικών διεργασιών και λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένης της αφομοίωσης των τροφών, της επισκευής, της ανανέωσης, και της διατήρησης ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος.
Τα πεπτικά ένζυμα είναι πρωτεϊνικοί καταλύτες που συμμετέχουν στη διάσπαση της τροφής (πέψη) στο στόμα και το έντερο. Η πέψη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία κατά την οποία τα θρεπτικά συστατικά από τις τροφές μετατρέπονται σε απλούστερες ενώσεις, για να μπορούν να απελευθερωθούν και απορροφηθούν, μέσω του εντερικού φραγμού στην κυκλοφορία του αίματος.
-Μία από τις κύριες λειτουργίες των πεπτικών ενζύμων είναι η αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας των θρεπτικών συστατικών-
Καθώς γερνάμε, τα επίπεδα των πεπτικών ενζύμων μειώνονται, οπότε ένας 70χρονος έχει το μισό της ποσότητας των ενζύμων που διέθετε στην ηλικία των 20 ετών.
Τα ένζυμα απαντώνται φυσικά σε ακατέργαστες τροφές ή τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση, όμως καταστρέφονται με το μαγείρεμα.
Η πλειονότητα της τροφής μας είναι μαγειρεμένη ή επεξεργασμένη, επομένως τα περισσότερα τρόφιμα σήμερα σχεδόν στερούνται ενζύμων. Τα χαμηλά επίπεδα ενζύμων μάς κάνουν να γερνάμε γρηγορότερα και να παίρνουμε βάρος και συνδέονται επίσης με χρόνιες ασθένειες, όπως η παχυσαρκία, οι καρδιακές παθήσεις και ορισμένες μορφές καρκίνου.
Τα ένζυμα καρτηγοριοποιούνται σε:
Φυσικά ένζυμα.
Βρίσκονται σε ακατέργαστα βιολογικά τρόφιμα, ειδικά φρούτα και λαχανικά, αλλά και στο μη παστεριωμένο γάλα, τους κρόκους αβγών, το ξινολάχανο και τα λαχανικά τουρσί. Τα φυσικά ένζυμα είναι ωφέλιμα για το ανοσοποιητικό σύστημα, τις αρθρώσεις και τις αρτηρίες.
Πεπτικά ένζυμα.
Βρίσκονται κυρίως στο έντερο και βοηθούν στην ελαχιστοποίηση της δυσπεψίας, της παλινδρόμησης, του φουσκώματος και των αερίων.
Που παράγονται;
Τα πεπτικά ένζυμα παράγονται στο πάγκρεας, ως εξωκρινείς εκκρίσεις του παγκρέατος, που απελευθερώνονται από τα παγκρεατικά υγρά στο δωδεκαδάκτυλο. Επίσης, εκκρίνονται στο σάλιο, απελευθερώνονται από τη χοληδόχο κύστη ήπατος και αποθηκεύονται στην επιφάνεια των εντέρων σας.
Αρκετά σημαντικά είναι το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν τα πεπτικά ένζυμα, καθώς και η βιοδιαθεσιμότητα θρεπτικών συστατικών, για τη σύνθεση και τη δραστηριότητά τους. Για ένα πιο υγιές πεπτικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου τη δομή και τη λειτουργία του γαστρικού και εντερικού βλεννογόνου. Επιπλέον, το pH και η σύνθεση της μικροχλωρίδας του εντέρου παίζουν κρίσιμους ρόλους στη διαδικασία της πέψης.
Οι τρεις κύριοι τύποι πεπτικών ενζύμων είναι οι εξής:
- Αμυλάση: διασπά τους υδατάνθρακες και τα άμυλα, σε μόρια σακχάρου. Παράγεται στο στόμα και συγκεκριμένα στο σάλιο.
Ανεπαρκής αμυλάση: μπορεί να οδηγήσει σε διάρροια!
- Λακτάση: διασπά τη λακτόζη (υδατάνθρακας-δισακχαρίτης), σε γαλακτόζη και γλυκόζη, προκειμένου να μπορεί να απορροφηθεί εύκολα στο λεπτό έντερο.
Ανεπαρκής Λακτάση: μπορεί να οδηγήσει σε δυσανεξία στη Λακτόζη και ανεπιθύμητα γαστρεντερικά συμπτώματα!
- Πρωτεάση: διασπά τις πρωτεΐνες, σε αμινοξέα.
Έλλειψη πρωτεάσης: μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργίες ή τοξικότητα στο έντερο!
- Λιπάση: διασπά τα λίπη, στα συστατικά τους λιπαρά οξέα και γλυκερόλη.
Ανεπαρκής λιπάση: μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη λιποδιαλυτών βιταμινών A, D, E και Κ!
Αιτίες ανεπάρκειας πεπτικών ενζύμων:
Τα άτομα με παγκρεατίτιδα, καρκίνο του παγκρέατος, ορισμένες ασθένειες του χοληδόχου πόρου και κυστικής ίνωσης τείνουν να έχουν προβλήματα, όταν δεν έχουν αρκετά παγκρεατικά ένζυμα για να αφομοιώσουν τις τροφές που τρώνε. Άλλες παθολογικές καταστάσεις, που συμβάλλουν σε ελλείψεις των πεπτικών ενζύμων είναι ο διαβήτης, οι παγκρεατικές κύστες ή μη καρκινικοί όγκοι, η στένωση ή απόφραξη του παγκρεατικού ή του χοληδόχου πόρου κα.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή πεπτικών ενζύμων περιλαμβάνουν:
- Τρόφιμα ή ποτά που προάγουν τη φλεγμονή του εντέρου (καφές, αλκοόλ, ζάχαρη, επεξεργασμένα τρόφιμα)
- Μεμονωμένες διατροφικές ευαισθησίες (γλουτένη, γαλακτοκομικά, καλαμπόκι, σόγια)
- Χρόνια γαστρεντερική λοίμωξη ή φλεγμονή
- Επαναλαμβανόμενη έκθεση σε αντιβιοτικά (επηρεάζει τη μικροχλωρίδα του εντέρου, το πεπτικό σύστημα και την υγεία του ήπατος)
- Σωματικό, συναισθηματικό ή ψυχολογικό στρες (μειώνει την παραγωγή παγκρεατικών πεπτικών ενζύμων και επηρεάζει πολλούς άλλους τομείς της πεπτικής λειτουργίας και της υγείας)
- Κάπνισμα
- Εγκυμοσύνη (επιπλέον απαιτήσεις στις ενεργειακές απαιτήσεις του σώματος)
- Γήρανση (μείωση της παγκρεατικής και πεπτικής λειτουργίας)
Πότε χρειάζεται λήψη πεπτικών ενζύμων;
Εάν το σώμα σας δεν παράγει αρκετά πεπτικά ένζυμα, πολύ πιθανόν να μη μπορεί να αφομοιώσει καλά την τροφή. Γι’αυτό μπορεί να υπάρξουν κάποια δυσάρεστα συμπτώματα, τα οποία θα είναι αρχικά εμφανή στο έντερο. Διαρκούν για μια μέρα ή ακόμα και μια εβδομάδα και περιλαμβάνουν:
- Φούσκωμα
- Κοιλιακό άλγος ή δυσφορία
- Συμπτώματα τύπου ευερέθιστου εντέρου
- Διάρροια
- Δυσκοιλιότητα
- Δυσβίωση της μικροχλωρίδας του εντέρου
- Άπεπτη τροφή στα κόπρανα
- Κόπρανα που επιπλέουν (στεατόρροια)
- Αίσθημα «χορτάτου» μετά από λίγες μόνο μπουκιές
- Τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες (δυσανεξία στη λακτόζη)
Κατηγορίες σε συμπληρώματα πεπτικών ενζύμων:
Τα συμπληρωματικά πεπτικά ένζυμα μπορούν να προέρχονται από τρεις διαφορετικές πηγές: ζώα, φυτά και μικρόβια.
Τα ένζυμα ζωϊκής προέλευσης περιλαμβάνουν παγκρεατίνη, πεψίνη, θρυψίνη και χυμοθρυψίνη. Η παγκρεατίνη εξακολουθεί να χρησιμοποιείται συχνά από τους επαγγελματίες και συνήθως περιλαμβάνει τα περισσότερα από τα ένζυμα, που είναι απαραίτητα για την πέψη των πρωτεϊνών, των λιπών και των υδατανθράκων στο λεπτό έντερο.
Τα ένζυμα φυτικής προέλευσης όπως η βρομελίνη (από τον ανανά) και η παπαΐνη (από την παπάγια) παρέχουν πρωτεολυτικά ένζυμα, τα οποία διασπούν τις πρωτεΐνες και περιλαμβάνονται σε πολλές πεπτικές φόρμουλες. Αυτά μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα να τα λαμβάνετε καθημερινά με το φαγητό ή ακόμα και ως το περιστασιακό ένζυμο «μετά το γεύμα» για να ενθαρρύνετε την ολοκλήρωση της πεπτικής διαδικασίας.
Έχουν επιπλέον χρήση ως συστηματικά ένζυμα για την προώθηση της υγιούς επίλυσης της φλεγμονής και είναι κατάλληλα για χορτοφάγους και vegans. Οι ειδικές για τη γλουτένη πρωτεάσες μπορούν να συμπεριληφθούν σε εξειδικευμένα σκευάσματα για να βοηθήσουν στην αποικοδόμηση των πρωτεϊνών γλουτένης.
Τα ένζυμα μικροβιακής προέλευσης από μύκητες (συμπεριλαμβανομένων των ζυμομυκήτων) και βακτηριακών πηγών μπορούν να χρησιμοποιηθούν από χορτοφάγους και vegans και έχουν καλή γαστρική ανθεκτικότητα. Τα μικροβιακά ένζυμα μπορεί να περιλαμβάνουν αμυλάση, γλυκοαμυλάση, πρωτεάσες, λιπάση και πολλαπλούς τύπους σακχαριδασών, συμπεριλαμβανομένης της λακτάσης (για την πέψη της λακτόζης), της αλφαγαλακτοσιδάσης (για την πέψη των φασολιών, των οσπρίων και των σταυρανθών λαχανικών) και της κυτταρινάσης (για την πέψη της κυτταρίνης), μαζί με την ημικυτταράση, ξυλανάση και πηκτινάση, τα οποία είναι όλα πολύ σημαντικά ένζυμα για την πέψη των φυτικών συστατικών.
Η φυτάση είναι ένα άλλο συμπληρωματικό πεπτικό ένζυμο που μπορεί να ληφθεί σε σκεύασμα ευρέος φάσματος για να υποστηρίξει την πέψη του φυτικού οξέος, ενός συστατικού που δεσμεύει μέταλλα μειώνοντας τη βιοδιαθεσιμότητά τους.
Η συμπλήρωση με μικροβιακούς τύπους πεπτικών ενζύμων μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη κατά τη μετάβαση σε μια πιο φυτική διατροφή, βοηθώντας στην πέψη πιο σκληρών φυτικών συστατικών όπως η κυτταρίνη και αυξάνοντας τη βιοδιαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών. Είναι επίσης συμπληρωματικά με εκείνα τα ένζυμα που παράγονται από το πάγκρεας, επομένως δεν θεωρείται ότι «παρακάμπτουν» τη φυσική δράση του πεπτικού ενζύμου.
Οι παρενέργειες των πεπτικών ενζύμων περιλαμβάνουν:
- Ναυτία
- Διάρροια
- Κράμπες στην κοιλιά
- Πονοκέφαλο
- Πονόλαιμο
- Ρινική συμφόρηση
- Πρήξιμο των ποδιών
- Εξάνθημα στα πόδια
- Ζάλη
- Χαμηλό σάκχαρο στο αίμα (υπογλυκαιμία)
- Υψηλό σάκχαρο αίματος (υπεργλυκαιμία)
- Παρόξυνση σακχαρώδους διαβήτη
- Αέρια (φούσκωμα)
- Δυσπεψία
- Πέτρες της χοληφόρου οδού
- Μη φυσιολογικά κόπρανα
- Υγρό στη χοληδόχο κύστη
- Νεφρική κύστη
- Ιογενής λοίμωξη
- Άσθμα
- Φλεγμονή του στομάχου (γαστρίτιδα)
- Μυϊκός σπασμός
ΠΡΟΤΑΣΗ
Στην περίπτωση συχνών δυσπεψιών, πάρτε πεπτικά ένζυμα με κάθε γεύμα και συμπληρώστε με B6 (50mg) και ψευδάργυρο (30mg). Τα πεπτικά ένζυμα βοηθούν στην παραγωγή υδροχλωρικού οξέος και την πέψη γενικότερα, η βιταμίνη Β6 ενισχύει το οξύ του στομάχου και ο ψευδάργυρος βοηθά τα συμπτώματα δυσανεξίας.
Τροφές που περιέχουν φυσικά πεπτικά ένζυμα είτε βρισκόμαστε σε περίοδο Cutting είτε σε περίοδο (clean) Bulking:
1. Ανανάς.
Ο ανανάς περιέχει μια ένωση γνωστή ως βρωμελίνη, η οποία έχει αποδειχθεί ότι έχει αντικαρκινικά και αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα. Οι ανανάς περιέχουν επίσης αρκετά σημαντικά ένζυμα, συμπεριλαμβανομένων των ενζύμων πέψης πρωτεϊνών γνωστών ως πρωτεϊνάσες κυστεϊνης. Αυτά τα ένζυμα έχουν την ικανότητα να βοηθούν στις φλεγμονές, την πήξη του αίματος, και ακόμη και σε ορισμένους τύπους όγκων.
2. Αβοκάντο
Τα αβοκάντο περιέχουν την υψηλότερη ποσότητα λίπους στο βασίλειο των φρούτων, επομένως είναι λογικό να περιέχουν λιπάση, ένα ένζυμο που χρειάζεται για να διασπάσει το λίπος διατροφής. Η λιπάση μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανακούφιση της δυσπεψίας. Τα θρεπτικά συστατικά και τα ένζυμα στα αβοκάντο μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα.
3. Μπανάνες
Οι μπανάνες δεν είναι μόνο πλούσιες σε κάλιο. Είναι επίσης μια μεγάλη πηγή δύο διαφορετικών ενζύμων γνωστών ως αμυλάση και μαλτάση. Η αμυλάση, η οποία βρίσκεται επίσης στο σάλιο σας, είναι το πρώτο ένζυμο που αρχίζει να διασπά τους υδατάνθρακες. Αυτό κάνει τα αμυλώδη τρόφιμα να δοκιμάζουν γλυκιά καθώς μασάτε. Η μαλτάση διασπά τη μαλτόζη ή τη ζάχαρη βύνης στο σώμα.
4. Μέλι
Το μέλι περιέχει σχεδόν όλες τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζονται οι άνθρωποι μαζί με μια μεγάλη ποικιλία σημαντικών ενζύμων. Στην πραγματικότητα, η γύρη των μελισσών περιέχει πάνω από 5.000 ένζυμα. Είναι φυσικό αντιοξειδωτικό που υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορείτε να προσθέσετε τη γύρη των μελισσών στο μείγμα μονοπατιών σας, πλιγούρι βρώμης, smoothies ή άλλα σνακ για να το ενσωματώσετε στη διατροφή σας.
5. Παπάγια
Η παπάγια είναι πλούσια σε πρωτεολυτικά ένζυμα, συμπεριλαμβανομένης της παπαΐνης. Η παπαΐνη παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της υγιεινής του πεπτικού συστήματος. Θεωρείται ένα από τα πιο αποτελεσματικά ένζυμα για να διασπάσει το κρέας και άλλες πρωτεΐνες στο σώμα, και έχει ισχυρά αντιφλεγμονώδη οφέλη.
6. Μάνγκο
Τα μάνγκο είναι ζουμερά τροπικά φρούτα που είναι δημοφιλή το καλοκαίρι.Περιέχουν το πεπτικό ένζυμο αμυλάση, το οποίο διασπά τους υδατάνθρακες από άμυλο σε σάκχαρα, όπως η γλυκόζη και η μαλτόζη. Η αμυλάση στα μάνγκο είναι πιο δραστική καθώς ωριμάζουν τα φρούτα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τα μάνγκο γίνονται πιο γλυκά καθώς αρχίζουν να ωριμάζουν.
7. Τροφές από ζύμωση
Τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση είναι εξαιρετική πηγή πολλών θρεπτικών συστατικών, συμπεριλαμβανομένων των ενζύμων. Το λάχανο, οι πίκλες, το γιαούρτι από μη παστεριωμένο γάλα, το τυρί έχουν “ζωντανά” ένζυμα που συνοδεύονται από ευεργετικά προβιοτικά, τα οποία αποτελούν έναν εξαιρετικό συνδυασμό για μια αποτελεσματική πεπτική διαδικασία.
8. Κεφίρ
Το κεφίρ είναι ένα ζυμωμένο ποτό γάλακτος που περιέχει πολλά πεπτικά ένζυμα, όπως λιπάσες, πρωτεάσες και λακτάσες. Αυτά τα ένζυμα διασπούν μόρια λίπους, πρωτεΐνης και λακτόζης, αντίστοιχα.
9. Τζίντζερ
Το τζίντζερ περιέχει το πεπτικό ένζυμο zingibain, το οποίο είναι πρωτεάση. Μπορεί να βοηθήσει στην πέψη, βοηθώντας τα τρόφιμα να κινούνται ταχύτερα μέσω του πεπτικού συστήματος και ενισχύοντας την παραγωγή πεπτικών ενζύμων.